Arkeolojik alanlar toplumların yazılı tarihten önce ve sonra kendi bölgelerinde yaşamış olan insanlara dair bilgi edinmesini mümkün kılan yapıların başında gelir. O topraklar üzerindeki sosyo-kültürel yapıyı, inanç tür ve şekillerini, ekonomiyi ve üretim endüstrilerini inceleyip yorumlama imkânı verir.
Bu bağlamda Tell Umm el-‘Amr, bizlere Gazze Vadisi’nde dördüncü yüzyıldaki hareketler ve yaşam hakkında önemli veriler sunar. Yapının günümüze ulaşan kalıntıları Filistin’deki en eski manastırlardan birini temsil etmekte, Gazze’deki Hristiyanlık ile ilgili tarihe bir kayıt düşmektedir.
Tell Umm el-‘Amr, parlak bir eğitim almış Aziz Hilarion'un doğum yeridir. Aziz Hilarion üçüncü yüzyılda kendi adını verdiği manastırını kurmuş ve Filistin'deki manastır yaşamının kurucusu olarak kabul edilmiştir. Bu manastır iki kilise, bir mezarlık, vaftiz salonu, bir halk mezarlığı, bir dinlenme salonu ve yemek odalarından oluşmaktadır. Manastır, zaman içerisinde Mısır'dan Filistin'e doğru çıkan ticaret yolunun bir istasyonu olarak kozmopolit bir dini merkez haline gelmiştir. Hacılar ve tüccarların uğrak noktası olmuştur.
Manastır, 614 yılında yıkılmıştır. Günümüzde arkeolojik alan olarak ilan edilen sitenin, Filistin ulusal kültürel miras mevzuatına göre korunması ve muhafazası yüksek öncelikli olarak belirlenmiştir.
7 Ekim’den beri işgal güçlerinin devam ettirdiği saldırılar, Gazze tarihinin önemli pek çok yapısını ve alanını kısmen veya tamamen yok etme tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor.
Gülsüm Çelik
Kültür Envanteri: St. Hilarion
